dimanche 20 juillet 2008

Amar Mezdad : Tarzeft ɣer xali-s




Mi yekcem ɣer usensu n Mbarek Iḥeccaden, iqubel-it-id yiwen umexluq ur as-yeččur ara tiṭ. Muḥend-Ameẓyan yeƫmeslay-it, winna yeqqar-as-d kan “ ih !” neɣ “aha°” ! Amar d azul-nni i s-yezzwer ur as-nehwa ara. Ma d ameslay-is, fiḥel ma yeldi icenfiren, yeƫmeslay tuɣmas zemment : “ Mbarek Iḥeccaden, ulac-it, ma d tameddit ad yili.”

Sya ar d-yaweḍ Mbarek Iḥeccaden, yeffeɣ ad d-yawi amecwar di temdint tamcumt. Inuda iwala, yekcem aglaf n warẓezzen annect-ilat, acu arẓezzen-nni d imdanen. Ashurru, ader, ali. Iteddu irennu, armi iḥulfa i igerzan-is qqaren “ Dayen tura, neɛya !" Mi yekka uzizwu, ccix yedden tukkuẓzin, anida llan slan-as-d, yuɣal ɣer usensu.

Mačči d amexluq-nni yellan llinna i t-id-yemmuggren tura. Argaz-a, meqqer, iḍal i 70 iseggasen akkin. Udem-is ur d awerdan, aṭas d tikkelt i t-iwala di ssuq di Tmurt : yezga yeƫƫawi-d amecwar d wat-taddart-is, widak yemden di leɛmer.

Yebra i weɣmis-nni yeqqar. Yekkes nnwaḍer cuddent s ileẓwi tama tayeffust. Iwala-tent cuddent, d tama tayeffust i d-iwehhan ɣur-s. Isellem fell-as, winna yezmumeg-as-d, ikad amzun yeƫraǧu-t.

_ D keč i d mmi-s n Salem ? Ihi, ziɣ d argaz, Llah-ibarek !

Imekken-as-d afus-is, ihuzz-it. Mbawlen icenfiren, yebɣa ad as-d-yernu awal neɣ sin, acu ulac kra i s-d-yerna ; ahat yuggad ad t-yagar yiles-is. Amdan-a yeƫkad ur yessugut ara : yal awal s wazal-is. Imi d axeddaɛ.

Muḥend-Ameẓyan iger afus ɣer lǧib iwakken ad ixelles. Winna yezzwer-as-d :

_ Fiḥel ma txellseḍ, werɛad i d-tluleḍ asmi msefhameɣ d baba-k ! Aẓar aẓar-nneɣ ulac lexlas gar-aneɣ. Ahat teɛyiḍ, kra yekka wass keč d tikli. Mbarek ass-a yeƫwaṭtef, alamma d azekka ara d-yas. Ihi, ad tenseḍ. Mi nečča imensi ad ak-mleɣ anida ara teserseḍ aqerru-k ɣef yiman-ik !

Tura tillas zik i d-ɣellint, wezzil uzal di tegrest. Din i ččan imensi : taqerɛeƫ n Selecto, seksu iseqqa s yigis[i], aseggri-nsen d čina. Muḥend-Ameẓyan iteƫƫ, argaz l-lɛali irennu-yas di limin. Ma d ameslay s cceḥḥa.

Mi fukken učči, yekker yezwar-as ɣer yiwen wegnir ulac deg-s tafat, amzun d aẓekka. Neƫƫa yedda deg igerzan-is. Ulin kra n tmeddayin. Syin yeldi-yas yiwet n tewwurt, yekcem. 5 neɣ 6 d aterras i yellan din. 3 gnen, ɣumen s lliẓarat teǧǧa tiɣmi. Yiwen yeqqar aɣmis. Wayeḍ yeƫẓalla. Aneggaru yeṭtef raddyu ɣer tmezzuɣt-is yesseflid i umaṭtaf wis-sin, Abcic Belɛid icennu “A yelli-s n taddart-iw.” Isellem fell-asen. Sslam yezgan, mačči ass-nni ara yeǧǧ tannumi : yiwen ur as-d-yerra awal. Ha d agugem i ggugmen, ha ur as-d-slin ara, yal wa anida ireṣsa.

Argaz i t-id-isulin, ur as-d-yerna awal, yerra tawwurt. Yesla i igerzan-is mi teddzen agnir. Ɣef tewwurt yenta lkaɣeḍ, yura s trumit : yegdel usired icettiḍen d usewwi di texxamt-a.

“ Ad tafeḍ imawlan usensu ɣur-sen restura d wemsired.”

D asemmiḍ. Taxxamt tneggi. Anegmires[ii] yeɣli-d yakk si ssqef, yeƫkad-d uɣanim yecfa-d i lebḥer mi yerɣa. Iɣraben weccmen seg waman yeƫƫezririgen. Tasfayluƫ d tamecṭuḥt maḍi, ur ikeccem ara deg-s wemcic, terna temdel. Tidi isebbaḍen d wurḍan ddukklen i tinzar, hebbjen deg-sent.

Yekkes liẓar. Yeḍleq tafersaddit, yerra-ƫ ɣef sin s tehri. Yeƫƫel iman-is deg-s. Yeɣli s ussu. Yekref iḍarren.

“ Anda ngen ad yali wass !”

Llan wid yegganen mi ara ɛyun. Anida i sen-yehwa ilin, mi ɣlin ɣer wussu ad uɣalen d tabarda, ulac targit, ulac axerri, ulac ambiwel alamma yuli wass : ustu d yeɣsan ad lwin, ad d-kkren fsusit, cuffent wallen si naddam. Ass amaynut ad t-mmaggren s lqahwa akked uyefki d wezgen n texbizt.

Llan wid, ma ɛyan ad yennejli fell-asen yiḍes : leɛtab n wass rennun-as win n yiḍ. Ur teqqnen ara tiṭ, alamma kesnen iman-nsen, ad ƫƫezzin ad rennun, amzun d isennanen i ssan. Kra n wacu yezrin deg wass, tura ad d-yerzu ɣur-sen, ad t-ddren abrid nniḍen. Ad asen-yales tiɣrit. Ma nnuɣnan, ma nnuɣen d lǧar neɣ d ccif, tura ad d-ifrirent tlufa, ad qqazent d tistent inettun deg wul. Sennin tamudi, tasaɛeƫ deffir tayeḍ. ´Tƫawin tafat s wudem. Mi cwiṭ d tafrara, ad qqnen tiṭ-nsen, acu tanafa d tin wezzilen, ur tezzren ara deg yiḍes yelhan. Tafada, ad d-akin, ddrewẓen yakk, ifadden ƫƫuɣun, allen d tizeggaɣin. Werɛad yebda wass, agerbuz tuɣ-it s tɛekkemt yugaren!

Mi tekfa raddyu s tsureƫ, winna yessefliden iger-d takassiṭ anida yeqqar bab-is : “ Serreḥ-as a Wiza, serreḥ-as ! “ Ahat azgen n tsaɛeƫ mi tfukk tkassiṭ, winna yeqqaren aɣmis, isens tafat.

Limer mačči d asxerxer yeggten, nezmer ad d-nini teɣli-d tsusmi. Asxerxer d usuḍu zgan akken i ddukkulen ! Mi isens tafat winna yeqqaren aɣmis, yezzer di naddam ɣas bibb-it ur yeƫƫaki. Cwiṭ akken yebda alejlej yeqqar ansi i k-yehwa ad as-d-tesleḍ : “ Mačči ass-a, mačči ass-a !”

Muḥend-Ameẓyan seg wid yekkat ɛeggu s ɛawaz : d tannumi tura, kra yezrin deg wass tura ad d-yifrir. Limer i d-yufa Mbarek Iḥeccaden deg usensu-ines, azizwu ad yeddu yid-s ɣer Xali-s ameɛzuz ; syin ad yeṭtef lkar aneggaru, lembat-ines di taddart.

Yemmekti-d taddart, yemmekti-d lluzin. Yemmekti-d iswi igan aqermud, yeƫḍilli-d ur d-ikeccem. Yemmekti-d asirem, simal simal yeƫkkunsur. Mi t-nnulen iraggen n ṣsnan, tidi d isebbaḍen, yemmekti-d taxxamt anida yeẓzel. Yemmekti-d leɛtab yezgan deg ijufar-is, seg wasmi ikelles unecfu !

Mazal-it yeqqar, werɛad yekcem ɣer lluzin, mi yebda wesmiri n tidi-ines. Imir-nni, meẓzi maḍi. Deg imezwura unebdu mi d-yeffeɣ si lycée, deg umur ad yesggunfu am neƫƫa am-wid yeqqaren merra, iteddu d aḥeccac. Yeƫḥuccu asaɣur neɣ imegger timẓin deg uzaɣar. Iquranen di tlemmast n Yunyu, ƫƫafen-t-id yeṭtef amger-urumi. Deg utemmu i yeƫnusu neƫƫa d iḥeccacen nniḍen. Yiwen d ajennad, qqaren-as Kiki-Western. Iḥemmel aṭas sinima degmi i s-semman akken. Yeƫƫarra iman-is d acow-boy. Amger-is yeqqar-as Winchester, igirru deg yidis i t-itess am John Wayne, ma d tikli-ines s uleɣwi. Tamettut n bab n tgemmi, d tamɣart maḍi, teƫƫawi-yasen-d aman d weɣrum, isemma-yas Squaw. Yal iḍ yeƫbeddil meskin tamurt tameddurt, mi t-teddem tnafa ad yeƫƫuɣu : “Fell-asen ! Fell-asen :!” Yeƫƫargu les Indiens!

Yiwen wass amcum, Muḥend-Ameẓyan teqqes-it tɣirdemt tedda-yas-d di tmeqqunt n usaɣur. Icuff yiɣil-is yuɣal annect-ilat, yugar taylewt, yerna di tezweɣ. 3 wuḍan ur yeṭtis, kkatent deg-s tisfiwin, armi i s-iga tajbirt Kiki-Western. Mi ƫ-ifukk yenna-yas : “ D tajbirt n les Indiens ayen, Imaziɣen n Marikan, azekka ad tejjiḍ !” Dɣa azekka-nni yejji.

Tuɣ Kiki-Western, 3 iseggasen-ayen seg wasmi yejweǧ. Azrar n dderya yeɣli-d fell-as : 2 d akniwen, 2 d inilban, wa ur ireffed wa. Tamezduɣt ulac, tigemmi ulac, yerna-d dderya.

_ Ziɣ uggaɣ d tideƫ, ddunit-a d sinima ! Akken i d-ɣellint i ferrunt, lihana ad d-teglu s liser. Bu-tissas werǧin yeɣli ! Deg texxamt usensu, Muḥend-Ameẓyan ɣlint-d yakk fell-as, am tmaynutin am teqlibin, akken akken armi i t-yeddem yiḍes. Yezzer di tnafa, yedda yid-s Kiki-Western.

Naddam ucmit am-win yegnen ɣef uezgḍuf. Kiki-Western d Muḥend-Ameẓyan unagen ɣer yiwet n tmurt zedɣen izerman. Affar di lqaɛa yuɣal d izerman d irqaqen, d izegzawen, kessen deg-sen izamaren, tiɣetten. Isekla mačči n wesɣar, kra n lǧedra yellan d azrem yugar 2 iɣallen di tehri. Ifurkawen daɣen d izerman ƫƫeclawan deg igenni d imuddiren, tisuqas d iferrawen. Muḥend-Ameẓyan d Kiki teddun gar izerman ileɣɣun, nnig-sen yal wa ileddi-d imi-s. Qqsen Kiki-Western : mi yeɣli ɣef waffar, affar-nni yeqqes-it-id daɣen, ziɣ affar-nni daɣen d izerman. Yekna Muḥend-Ameẓyan ɣur-s iwakken ad t-id-yeddem. Imir, Kiki yuɣal d azrem ula d neƫƫa. Yemmeɣ-d ɣur-s yeṭtef-it deg ufus, isers-as tisiqest gar wallen. Yenna-yas : “ Cehhed, ass-a yewweḍ-d wass-ik ad temteḍ, ad k-qqseɣ neɣ ad k-summeɣ !”

Yuɣal ur t-yeqqis ara, yebda yessegḍay deg-s. Yebda-t seg iḍarren. Mi isebleɛ azgen deg ugerbuz, yerra-d nnefs, yenṭeq ɣer Muḥend-Ameẓyan, yenna-yas : “Acimi akka teqqureḍ ?”

Muḥend-Ameẓyan tura yessikkid amek armi Kiki-Azrem yeƫsummu agerbuz ur nella d ayla-s, ur nella d win n wemdan : ɣas di tfekka d argaz, aqerru d win n umulab. Mi s-iḥulfa isumm-it Kiki-Azrem, Muḥend-Ameẓyan di tnafa amzun d kra i t-ixenqen. Iwet ad d-isuɣ, tiɣri tugi ad d-teffeɣ. Tidi teƫcercur, iḍegger taduli. Ixebbeḍ, d ayaziḍ yemmezlen, yexbabeḍ ur yeǧǧa tama.

Ziɣ widak akked yecrek taxxamt, akken ma llan dduqqsen-d yiwen yiwen. Mi d-yuki yufa-d winna yesmuzguten i weBcic-Belɛid nnig-s, yeṭtef-it si tuyat yeƫhuzzu deg-s. Muḥend-Ameẓyan yeldi-d allen-is, iɣil di taddart i yella, yufa-d iman-is deg usensu, argaz yeƫhuzzu deg-s akken ara ihuzz tazemmurt tinna ur nuriw akken ilaq.

Ddeqs i yeqqim akken ibat. Yuɣal yewwi-d s lexbar anida yella : Kiki-Western yeffeɣ deg wallaɣ-is, yeǧǧa-t akked wid ur yessin. Yerna awerdan yezga yedderwec !

Yenna-yas i winna yeƫhuzzun deg-s : “ Ixser-iyi yiḍes ! Tƫxil-k semmeḥ-iyi !” Winna : “ Ssmaḥ, ssmaḥ, a gma, mačči anagar keč i ƫ-yeččan.”

Yeẓra naddam dayen iruḥ. Isakked tamrilt, yaf-iƫ akken kan izeggen yiḍ. Iḥulfa i tembult teččur, tebɣa ad tfelleq. Yurǧa armi tensa teftilt, uɣalen ɣer yiḍes, yekker. Yeldi tawwurt xmat-xmat, yeffeɣ ɣer wegnir, yerra metwal abduz[iii]. Rriḥa n ibeẓdan temmeɣ-d ɣer tinzar. “ D aman i ulac, neɣ ƫcuḥḥun-asen.”

Mi d-yuɣal ɣer wussu, iḍes tura dayen iruḥ. Yeɣli tinnegnit, ifassen ddaw uqerru, allen bbeɛrerrint reṣsant di ssqef, ddhen-is yebda asikel : anagar tidak n dir i d-iɣellin tura, mzukrarent-d, d azrar isennanen isennin allaɣ d tasa : tamurt taɣribt, axeddim aɣrum, tudert tameƫƫant. Abazin n tikta yezzer deg-s. Yedden ccix agemmaḍ, yesla-yas mi yeqqar : “....taẓallit tif iḍes !” Meqqar wid yeddan d webrid-is, tura ad d-kkren, ad aɣen luḍu i wasmi ara mmaggren bab-nsen.

Yuki-d winna i t-id-yesnekkren llinna. Yeffeɣ ɣer wegnir. Ur yeqqim ara aṭas yuɣal-d. Syin yeɛna widak yakk yeṭtsen, isaki-ten yiwen yiwen. Bdan asṭenten. Imṭerḥen n wuzzal, ssebbaḍ imsemmer. Asbecbec asggeḥgeḥ. Ffɣen akken d tarbaɛt, ṭtfen abrid n weɣrum. Axeddim amcum d azaglu ɣef yiri : ma yella, ẓzay, yerẓa bab-is ; ma yenfa, amdan ad d-yeggri ḥezluṭi.

Tazzla ɣef weɣrum terra amdan d tamacint : iḍes, tanekkra zik-zik. Iɣsan ḥeffun simal zerrin wussan. Tazzla ɣef weɣrum tewɛer, rnan timura n medden. Tebḍa tasa d win turew. Agerbuz da, allaɣ dihin. Yir učči d yir iḍes, yir tudert d yir afud. Tuggdi tessa-yasen iger n yedmim d yidim, ƫƫeglilizen deg-sen yal ass. Ddurt yezrin tezga tif tin i d-iteddun. Tarwa d imawlan ɛellqen ɣur-sen, tudrin ɛellqent ɣer laẓ. Laẓ yeƫleqqim taɣribt, azrar n firaq, adrar tawada[iv] yezgan. Taɣribt fell-aɣ d teɛrurt i ɣ-d yemɣin, ur teƫƫekkes ur tmeḥḥu, wa yeƫƫaǧǧa-ƫ-id i wa.

Mi yuli yiṭij, tafat tkad-d di teḍwiqt, Muḥend-Ameẓyan tuɣ yekker. Yerreẓ yakk.

“ Xali-Ceɛban-a, acu i yi-t-id-yewwin tura. Ula d udem-is limer ad t-id-mmaggreɣ deg webrid wellah ur t-ɛqileɣ : argaz werǧin ssineɣ, tura ilaq ad nadiɣ fell-as. Kra neggujel, ur d-cfiɣ yusa-d ɣur-neɣ ɣas ulamma yiwen wass. Tuǧǧla n temẓi ɣef weltma-s ur d-tergagi tasa-s. Tura ass am wass-a, limer ur tekkeɣ ara fell-as, ur yeƫfakka ara wawal. Anagar yiwen deg warraw-is i zemreɣ ad ɛeqleɣ, yusa-n ɣur-neɣ send-ilindi d winna akkin. Tilawin-nneɣ msakit ɣilent akken i mazal ddunit, gma-k d gma-k. Zgiɣ qqareɣ-as : Mačči am zik, tura ulac xali-m di tessirt !”

Tawwurt n texxamt tujjaq, teǧǧa abrid i wergaz ikcem-d : yessen-it Muḥend-Ameẓyan deg wudem. D bab n usensu, mmi-s n taddart-is. D argaz l-lɛali i d-beddren medden deg wayen yelhan kan. Mbarek Iḥeccaden yezwar-it-id s awal :

_ Lɛeslama-k, a Muḥend-Ameẓyan. Mreḥba yiss-k. Iweṣsa-yi-d fell-ak wecrik-iw, neƫƫa d baba-k, ad s-yeɛfu Ṛebbi am iḍudan ufus, d imeddukkal. Ur iyi-d-tufiḍ ara iḍelli, dayen yečča-yi ccɣel !

Degmi qqaren argaz l-lɛali anida teddiḍ ad k-yeṣser, i-mi d neƫƫa i d-yebdan awal, Muḥend-Ameẓyan tennefsusi tyersi i s-yeƫƫin. Yekkes-as taɛekemt. Yerra-yas :

_ Wellah ur ƫƫuɣ lxir-ik a Dda-Mbarek, limer mačči d keč wellah ur ẓriɣ anida ara nseɣ : ur d-bniɣ ɣef lembat. Nniqal nniɣ-as aggwaḍ tuɣalin, yuɣal mačči zik i d-wwḍeɣ, yerna ur ssineɣ abrid ɣer teqrart anida yezdeɣ Xali-nni. ½ur-s i d-usiɣ, ddiɣ-as di lebɣi i temɣart !

_ Win yuɣen awal i lwaldin, yugem amur-is n lbaraka. Aha tura, mi tesardeḍ, teswiḍ lqahwa, Xali-k, ad k-siwḍeɣ alamma d tawwurt-is.

Mabrek Iḥeccaden yemdel tawwurt, yuder.

Muḥend-Ameẓyan isared, aman di tbernint deffir tewwurt. Syin yuder ula d neƫƫa. Yaf din Mbarek Iḥeccaden yeƫraǧu. Yaf lqahwa d weɣrum ula d nutni ƫraǧun. D aɛessas-nni i d-yufa iḍelli, mačči d winna yessnen Salem, acrik n Mbarek, d winna i t-id-yemmuggren s yir tamuɣli, i s-d-iserban. Ulac awal, ulac azmumeg.

_ Akka i d yir axenfuc ! Amdan-a uggaɣ ula d neƫƫa yeƫwaɣ, amzun yeksen talsa akken tella, dayen iɛuhed taḍsa !

S yiwen wawal i yeƫmaggar yakk imsaɣen. Win i t-yeɛnan ɣef texxamt, ad as-yini : Ò Ulac ! «, amzun d atterḍeq i yetterḍiq mačči d ameslay. Ma d Mbarek Iḥeccaden, ha ur as-yuki ara, ha yunef-as.

Mi fukken lqahwa, ffɣen. ṭtfen abrid usawen, azniq yeƫƫakk-iten i wayeḍ armi wwḍen kra n tmeddayin di leɛli ugarent adrar. Bdan ƫƫalin. Muḥend-Ameẓyan iḥulfa i teglulin-is hebbjent. Mbarek Iḥeccaden, ɣas s waṭas i t-yugar di leɛmer, amzun di luḍa i yessuruf. Wissen ma d tannumi, neɣ ahat argaz-a mačči d menwala. Yuɣal ibren-d ɣur-s :

_ Ahh, a Muḥend-Ameẓyan, ula d keč ziɣ iḍarren-ik s taḍut i gan mačči s wustu. Yerna nniqal seg wedrar i d-tusiḍ, neɣ d iseggasen tesɛeddaḍ di lluzin i k-yerran d ameɛlal. Yerna kunwi s ilmeẓyen n tura mačči am nekkni zik....

Yebda ameslay ɣef yelmeẓyen n zik-nni, d tasuta-s i d-yemmekti. Ulac lihana ur nulen, ulac ɛeryan neɣ laẓ i ten-izeglen. Aṭas i teddun ḥafi. Armi i d-yeggra deg iseggasen yezrin deg umadaɣ, d amjahed, amek i nnuɣen iRumyen, amek i ṛwan tiquranin. Syin iseggra-d awal, yezwar Muḥend-Ameẓyan, tuɣ neƫƫa yewweḍ-as-d ɣer yixf n yiles-is :

_ Ih, yerna yehwa-yi kan ƫmeslayeɣ, ar tura mazal lihana : isni, tuggdi ugin ad aɣ-brun !

Tura kecmen deg yiwet n tezribt ur tewwiḍ sin iɣallen di tehri. Sin ma mlalen, ur zmiren ad kken deg-s. Iṭij ɣur-s werǧin ur d-yessin abrid, yezga yiḍ ɣas deg uzal-qayli. Yiwet n rriḥa turez-asen agerjum, tekkat s aqerru :

“Ad as-tiniḍ izulixen n Lzayer ɣer da yakk i d-mlalen. Aƫƫa twaɣit, aƫƫa tmaṭ anida zedɣen medden ! Yerna mi ara n-yas yiwen seg-sen ɣer tmurt, ad as-qqaren Azayri. Amḍiq-a amzun d laxert. Wellah ar t-yif win izedɣen addaynin. Yerna ɣezzif umecwar.”

Ddeqs i rnan di tikli. Ula d Mbarek Iḥeccaden, tura isusem, anagar ayen yenna seg-llina. Win i d-mlalen d amsebrid, ad as-senden ɣer weɣrab, neɣ ad ddarin tawwurt n wesqif, iwakken ad yaf ansi ara yekk. Ddan acu ddan, nnig wezgen n tsaɛeƫ, yuɣal Mbarek Iḥeccaden ibedd zdat yiwet n tewwurt, yenna-yas :

_ Atan wanida yezdeɣ Xali-k. D wa i d axxam-is. Ad yeg Ṛebbi kan yella, ma ulac-it alamma nuɣal-d tameddit.

Yesṭebteb deg yiwet n txelxalt d tazurant, am tinna ƫƫarran i yezgaren mi ara ten-nehren ɣer leɛric. Axxam ikad d aqdim, d aTerki i t-yebnan, wi cfan ar d-yekcem uRumi.

Tawwurt d tawezzlant amdan ur ikeccem alamma yekna. Tiḍwiqin-is ulac deg-sent maḍi, ulac ansi ara tekcem tafugt, ulac ansi ara yekcem wezwu. Taqrart-a, ad yili Ṛebbi d imawlan, mačči am ta am tinna iwehhan illel, yerna deg wawal kra din d Lzayer. Taqrart-a d imeɣban i ƫ-izedɣen. Mačči am Lzayer am tayeḍ.

Yerna Mbarek Iḥeccaden asṭebteb. Ddeqs i urǧan, yuɣal yeččenčen useḍru, slan i wawal :” Cckun ?”

Mbarek Iḥeccaden, s lemḥadra :

_ Axxam n Xali-k d taɛrabt i ƫmeslayen, ƫƫun tameslayt-nsen !

Yerra-yasen awal ansi i k-yehwa ad as-d-slen :

_ D aggaw-nwen i d-yewwḍen !

Dɣa tawwurt teldi. Teffeɣ-d teqcict d tameẓyant, ad tili 10 iseggasen. D tawraɣt yakk, ula d acebbub yebda ineṣsel, anẓad ur yenṭid ɣer wayeḍ. Tiqejjirin-is, d tiẓedyin, tifettusin d tiseḍwa : ad teggaleḍ ur tḥennteḍ ar taqcict-a seg tissist i d-tuɣ aẓar.

Tenna-yas :

_ Stenna cwiya, druk neẓgi bbaba.

Mbarek Iḥeccaden :

_ Acu i k nniɣ, aƫƫan tuzzel ad d-teẓzeg i baba-s !

Tuzzel deg wegnir, tleḥḥu teɣɣar : “BBaba ! BBaba !”, taɣect tura deg wanu i d-teƫƫaweḍ.

_ D wa i d axxam n Xali-k ! Aṭas aya seg wasmi yezdeɣ da. Asmi texla taddart, neƫƫa ɣer da i d-yerwel : ur yembawel ara sya seg useggas 57. Ad as-tiniḍ lḥuma-ya tuɣ-as adif, yugi ad yeffeɣ sya. Ulac iṭij, ulac azwu. Medden yakk beddlen tamezduɣt di 62-nni, asmi gguggin ɣef yexxamen-nni yakk ǧǧan iRumyen, neƫƫa yeẓza da. Yerna ɣur-k ad tɣileḍ yessen arraw n taddart-is, yezga iman-is i iteddu, amzun ireggwel fell-aɣ. Twalaḍ ula d yelli-s mačči s tin-nneɣ i s-tesawel, yerna akka yakk arraw-is. Yiwen seg-sen, amectuḥ-nni deg iqcicen-is, winna iwumi semman Redwan, yeǧǧa ačamar. Agguren-a ineggura ur d-iteffeɣ ara si leǧwameɛ. Ɣef wakken sliɣ, ula d iḍes din i yeggan ! Ma d ussan-a, yiwen ur yeẓra tamda i t-yeččan ! Tessneḍ-t neɣ aha° ?

Ma yessen-it ? Gar warraw n xali-s, anagar neƫƫa i n-irezzun ɣer tmurt. Zik, yal anebdu yezga dinna. ineggura-ya ur n-yeƫƫas ara.

Nniqal yebɣa ad as-yerr awal Muḥend-Ameẓyan, acu yugi ad d-yeffeɣ si tgerjumt-is. Iḥulfa i yimi-s yekkaw, yerra imetman sin neɣ 3 iberdan, syin yini-yas :

_ Twalaḍ !

_ Win igezmen aseɣwen, ad as-teggri tyersi. Ula deg umadaɣ, win yeǧǧan tarbaɛt, ad t-ddmen lewḥuc !

Qqimen zdat wesqif. Ţraǧun, ahat taqcict-nni yugi baba-s ad d-yeddu. Cwiṭ akken tuɣal-d d tazzla, tigerzatin-is amzun d tidebbuzin ɣef ttbel.

_ Qal-kum BBaba, sebbru cwiyya, druk neǧǧi !

_ Aql-aɣ, a yelli nesber, leɛqel ur aɣ-yeffiɣ ! I kemmini, a yelli, isem-im akken ?

_ Ana Nabila !

_ Ihi, kem d yelli-s n Ceɛban ?

_ Ih, ana bent-u !

_ Ihi ur tessineḍ ara maḍi taqbaylit ?

_ Nefhem-ha bberk !

_ Acimi akka, a yelli ?

_ Xtac iqul-na ccix f-lemsid, hadi mačči lluɣa !

_ A yelli, awer yaweḍ ccix-agi-inem, ihi amar d neƫƫa i iḥekmen deg wexxam-nwen ? Ahh, a ddunit inegren !

Slan i dderz deg wegnir. Simal simal yeƫƫaẓ-d. Mi ten-id-iwala Ceɛban isuɣ-d :

_ Mreḥba yis-wen, ziɣ d keč, a Mbarek !

Isellem fell-asen, iwet-asen deg weɛrur, ihuzz-iten : d ilef mi ara yeƫhuzz tibelluḍin ma yella kra ara d-yeɣlin.

_ Ass-a d waggaw-ik i d-ddiɣ. Atan Muḥend-Ameẓyan, mmi-s n weltma-k.

_ Ihi d keč i d Muḥend-Ameẓyan, aggaw-nneɣ. Llah-ibarek, tessefraḥeḍ. Aḥeq Ṛebbi ar ɣur-neɣ i d-tuɣeḍ aẓar ! Acu tenniḍ, a Mbarek, icettel neɣ ixebbel ?

Mbarek Iḥeccaden neƫƫa amzun ɣef terggin i ibedd, iḥar ad yerwel :

_ Uggaɣ icettel ! Ihi nek ilaq ad adreɣ, ɣur-i ƫƫuɛad.

_ Awah, ad tkecmeḍ ad tesweḍ lqahwa.

_ Mačči n wass-a ! Ihi, a Muḥend-Ameẓyan, tura, abrid ɣer llutil tessneḍ-t ?

Dɣa yeɛna abrid ukessar.

Nutni deg sin kecmen. Yezwar xali-s, Muḥend-Ameẓyan iḍfer-it. Agnir isulles, ulac deg-s tafat. ½af wakka yeƫwali agnir mačči n xali-s kan iman-is, yecrek neƫƫa d iǧiranen nniḍen. Taftilt, ɣas d azal, agemmaḍ-in, temmal abrid ara aɣen.

Mi ifukk wegnir kecmen yiwet n texxamt ahat 8 iɣallen teɣzi tehri. Tasga tayeffust deg-s ttabla d ikkersiwen, tasga n zelmeḍ tewwi ameṭreḥ, di tlemmast n tɣerɣert teẓzel tmiddawt, tbubb ifenǧalen.

_ Qim, ay aggaw !

Muḥend-Ameẓyan yeqqim.

_ I yemma-k, meqqar ur ƫ-yuɣ wara ?

_ Am neƫƫat am medden : ur ƫ-yuɣ wara, ur ƫ-yezgil wara!

Akken sersen iman-nsen, xali-s yebda awal. Yemmeslay, yemmeslay armi i d-yewweḍ ɣer baba-s, Salem yemmuten 34 iseggasen-aya. Isnekker-d iɣsan-is di laxert. Ikad wemdan-a iɛellef awal, kra i s-yekkes Ṛebbi di tmussni iceffer-as-t deg yiles. Tura, awi-t err-it ɣer Salem meskin yerkan deg wakal, yemmuten iwakken ad yissin tilelli wezger i t-id-iqublen.

_ D baba-k i d amcum. Ad as-isemmeḥ Ṛebbi, seg wasmi tekcem axxam-is, ur tufa iman-is meskint, neƫƫa si zik ur as-iga ara azal. Yezga di lɣerba, iseggra amadaɣ ! Yugem-d lmut s ufus-is. Yemma-k meskint yeǧǧa-ƫ-id d taǧǧalt ! Limer yeƫƫaɣ awal, zik ara d-yerkeḍ tamdint, ad yaɣ amkan ɣef yiman-is, yili mazal-it ɣef ddunit, ur d-iɣelli ara lhem fell-awen.

Muḥend-Ameẓyan iḥulfa i kra yebda ireggi aseqqi deg ugerzi-ines. Idammen ƫƫalin-as-d ɣer twenza. “Acu akka i s-yexdem baba i uyennat-a. Yebda tiyita deg-s werɛad nesers iman-nneɣ, amzun ɣef ssebba i yella ! Argaz 34 iseggasen ugar seg wasmi yekcem akal, ayennat-a tura yeksa-t-id !”

Acu, d awalen-a i s-yerra :

_ Awah, lhem ur izad ara fell-aɣ. Llan wid nif, llan wid i ɣ-yifen. ½as ma nelluẓ zik, tura neṣser.

Dɣa, winna am weglaf ma yekkes-as userggel :

_ Ihi ziɣ am keč am neƫƫa ! Yerna nek ɣileɣ anagar ttikkuk i d-icebbun di baba-s !

Tawenza-s tekres, timmi-ines tuli d asawen ad d-tennal ssqef, imi yerra d akessar yegla d cclaɣem. Isuɣ, amzun di teẓgi i yella :

_ Nabila ! Ǧib lqahwa, xeff !

Imir, tenṭeg-d Nabila, tewwi-d yid-s ssniwa, fell-as aberrad n lqahwa d win uyefki. Tekna-d meskint s tɛekkemt yeggten. Teffeẓ iles-is, tuggad kra din ad as-tebru. Tiɣaltin-is kkatent ad d-qqersent. Tesers-d kra din. Yerna-yas :

_ Gull yemma-k teɛṭi-k lmɣerfat, xeff !

Tenṭeg daɣen abrid nniḍen.

Muḥend-Ameẓyan, deg wul-is : “ Uggaɣ yesseḥjab, d tideƫ ! Ula d xalti-nni ur d-teffiɣ ara ! I yessi-s timeqqranin di 4 yid-sent ? Arraw-is, ahat ffɣen. Ihi ziɣ d tideƫ beddleɣ tamurt !”

Tuɣal-d Nabila, tegla-d s tɣenǧawin.

Winna :

_ Lḥasun sskwer, err i iman-ik !

Yeddem Muḥend-Ameẓyan azgen n tɣenǧawt n ssker, iger-it ɣer ufenǧal, yerwi-t, ula d nniya terwi :” Acu ara yi-d-yawin ɣer da ? D ṛray i ulac, ccah ! Ayen yeḍran yid-i drus, nek yeƫƫaɣen awal i Malḥa !”

Yebda ijeɣɣem lqahwa amzun d tirggin i itess. Xali-s yeɣli di baba-s : ur as-yeǧǧa ara i Salem yekkan akal wi-cfan aya ! Nenna-d imi n xali-s d aglaf iwumi yekkes usergel, d asif yeǧǧa waggug, d aqjun yessḍen mi s-tekkes tekmamt ! Yerna Muḥend-Ameẓyan yeƫḥessis, deg uzaylal i d-yugem ṛray-is. Mi yerra ifeẓ, yini-yas i xali-s-nni :

_ Ihi, i warraw-ik anida llan, aten-ad zik-zik i teffɣen.

Winna yeƫkaki-d, am-win i t-id-yewten s ubeqqa :

_ Arraw-iw werɛad i d-kkiren, ur ṭtisen ara zik. Ussan-a mačči zik i gganen.

Muḥend-Ameẓyan, deg wul-is daɣen : “Anagar win ur nufa axeddim ur neggan ara zik : aɛiwez d isumaren msakit iwumi yeƫƫunefk ! Amexluq-a, taluft n warraw-is ur nxeddem ara tuɣal-as d leḥya. Tura yekkat ad yerr aɣerbal i yiṭij, yugi ad d-yini ula d arraw-is rwan-tent. Yerna anemḍer di tmurt-a ulac win imenɛen seg-s. Tugeƫ deg yelmeẓyen ur xeddmen ur geddmen, deg yiḍ ƫɛawazen, deg wass ƫƫektilin iberdan. ³elqen ɣer yiri imawlan-nsen, ugaren ddekkar deg yir lawan.”

Tura xali-s yerra iles-is gar tuɣmas, awal ur t-id-yerna. Isusem, anagar aqerru-s i yeƫƫenguguyen, si zdat ɣer deffir am ttaleb ɣef telwiḥt, allaɣ-is ibeddel tamurt. Tuɣal-d Nabila. Tewwi-d aman lal n wexxam yebdan lhem si temẓi.

Mi fukken lqahwa, xali-s yufrar-d agemmaḍ-a, yeggul-as:

_ Wellah, alamma terniḍ.

_ Dayen ṛwiɣ. Ur zmireɣ ara i waṭas n lqahwa.

_ Ihi, dayen !

Tura mi iwala xali-s isusem, ifukk agurreɛ-ines ɣef kra ur t-id-newwiḍ, ɣef wid i t-yifen, ɣef wid yemmuten, yenna-yas Muḥend-Ameẓyan :

_ Ihi, a xali, tura ilaq ad adreɣ !

Winna ur d-isukk limin :

_ Yirbeḥ !

Yekker Muḥend-Ameẓyan, yerra metwal tawwurt, tura abrid yessen-it. Yerna xali-s deffir-s. Isuɣ :

_ Nabila, lbabb !

Tuzzel-d Nabila am tcireƫ deg wennar. Terra tawwurt deffir-sen.

Mi wwḍen azrug yenna-yas :

_ Ihi, ay aggaw, ur iyi-d-tenniḍ ara acu i k-id-yewwin ! Yak d lxir ?

_ Limer am nek, wellah ur ƫ-id-kkiɣ da. D yemma meskint i k-yurgan, ddiɣ-as di lebɣi, usiɣ-d rziɣ-d fell-ak. Mačči am tasa am tayeḍ.

Winna yesfeḍ aktayen i s-d yeƫƫalin, yuggad ad tgelden fell-as. Yerra-ƫ i teḍsa :

_ Ad tafeḍ d lxir n Ṛebbi i ƫ-id-yebdan ! Ihi, tura, a Muḥend-Ameẓyan, axxam tessneḍ-t. Ma yella kra i k-ixusen, ɣur-k ad tsetḥiḍ, cerken-aɣ idammen ! Ad k-iḥaseb Ṛebbi, ma ur iyi-d-tenniḍ !

_ Acemma ur yi-ixus, taswiɛt-a. Acu bɣiɣ ad ak-iniɣ yiwet n tɣawsa, ma ur tfeqɛeḍ ara !

_ Xali-k, werǧin yefqiɛ, ttbiɛa-w tewseɛ, tugar azaɣar, ayen i k-yehwan ini-t-id !

_ I xalti-nni, acimi akka ulac-iƫ deg wexxam, ahat terzef?

_ Anida ara terzef akka ? Deg wexxam i ƫ-tuɣ, ur yella wanida ara teffeɣ. Acu, teẓriḍ, di temdint, nekkni s wi, tilawin-nneɣ yiwen ur tent-iẓer, ma ulac ad aɣ-awin lǧiran d awal.

_ Eyyah, ihi d aseḥjeb i ƫ-tesḥejbeḍ, yerna nek ɣileɣ d kra i ƫ-yuɣen. Yak cerken-aɣ idammen, ahat ulac aseḥjeb gar-aneɣ.

_ D tideƫ, acu akken llan medden ad nili !

Muḥend-Ameẓyan, awal ur t-id-yerna, amzun iwḥel-as wemcic deg tgerjumt. Yebren akkin, yewwi abrid ukessar.

“ Aql-i tura tuɣal-i d nndama. Acu ara yi-d-yawin ɣer umexluq-a. Tama nniḍen, limer ur d-usiɣ ara ɣur-s, ur yeƫfakka ara fell-i wawal, tamɣart yezgan tesnarmat : deg imawlan-is, d wa kan i s-d-isager uẓekka. Neƫƫa ur t-teƫƫu ara, ɣas allaɣ-is kra din yeƫƫu-t. Meskint di nniyya-s, tɣil mazal am zik i teddunt temsal, tura kra din yenggelwa.

Ayen yellan zik d iseɣ, tura reggwlen yakk medden fell-as, ẓzay ! Ulac win ara yeǧǧen deg wayla-s ilmend n weltma-s neɣ n warraw-is, wa ur ilaq ad yeḍmeɛ deg wayeḍ. Ulac win ur nbubb amur-is deg waldun i d-yeɣlin ɣef yemdanen. Agemmaḍ n wedrum d amnaṛ ! Win ara yerzun ɣef wayeḍ armi yebbuhel, neɣ d kra i yeṭtammaɛ. Ulac win ara yefken asfel ɣef wayeḍ, ɣas ulamma deg wul kan. Akka ƫƫazzalen medden deg iberdan i ƫƫazzalen wafrayen deg wulawen : wa ur yeqḍiɛ wa, wa ur yennul wa. Teqqur tasa. Yeqqers useɣwen gar watmaten. Yeqqers useɣwen gar taddart d warraw-is.

Zik ɣas amdan teddem-it teɣribt, timiṭ gar-as d taddart ur tgezzem. Inig tuɣalin zgan ktalen teɣzi n taddart. Akken i ƫnernayen, akken i ddukkulen alamma yeɣli-d ccib ɣef uqerru, ad ḥfun yeɣsan, ad yexdeɛ ugecrir. Syin lamana ad taweḍ bab-is, deg wakal-is. Timeqbert n taddart d tawwurt ideg teffɣen tikkelt taneggarut. Amin, a lmumnin. Ɣas rsent tmedlin, yuɣal wakal, yessed uẓekka, timiṭ ur tgezzem, yezga gar yemdanen, yezga deg yilsawen : wa d aẓekka n leflani, yuɣ tardast-ines deg wakal.

Ma d tamɣart meskint di nniyya-s, tɣil tura gma-s yerbeḥ yufa-t. Neƫƫa yezzer di temdint, yeɣli deg-s am umeksa tečča temda. Nabila tamaẓuzt-is, tbeddel ula d tameslayt. Xalti-nni aƫƫan deg yir ḥala, terna aneḥjeb ɣer ccib n leɛmer-is. Ma ɣef Redwan ur yella wayen ara d-nini ! Yeẓza di lǧameɛ, ula d iḍes din i yeggan, ahat amur ameqqran d tarewla ɣef ddiq ideg llan.

Mi d-yuɣal s axxam, yenna-yas i temɣart :

_ ẓriɣ-d gma-m ameɛzuz, isenggelwa-d iɣsan n baba di laxert ! D aya kan i d-suliɣ ɣur-s !

_ Ggal-iyi ar tkecmeḍ axxam-is, teẓriḍ-t s wallen-ik ?

_ Nniɣ-am ur t-yuɣ wara, Llah-ibarek, annect n yilef. Ihi asmi yennejla akka ɣer Lzayer, iman-is i iruḥ neɣ d lɛesker i t-yewwin yid-sen ?

Mi tesla s gma-s ur t-yuɣ wara, am-wakken yekkes-as kra usigna i yeẓri-s. Icerreg weɣmemmas, tekcem tafat allaɣ-is, tennefsusi tyersi i s-d-teǧǧa yir targit. Tebda ameslay am wasmi ur tuḍin, awal yedda d wayeḍ snin am uẓetta, yerna winna yeddukklen. Yufrar usigna-nni yesfedlellen anecfu-ines.

Muḥend-Ameẓyan, tẓur-it-id yiwet tikti telha, tbubb-d yid-s asirem : “ I limer dɣa d tideƫ ad tejji, ad tfakk tudert s leɛqel-is, ad d-teffeɣ seg wanu ideg simal simal teƫƫezzer ?”

Neƫƫat :

_ D lɛesker i d-iẓɛen medden si taddart. Yeqqim acu yeqqim deg uqiḍun, yiwen wass yuder ɣer Lzayer. Drus i yeqqim dinna iman-is, syin yuɣal-d yewwi tamettut-is, imir-nni werɛad sɛan ara dderya. Seg wass-nni ur d-uɣalen, ama i lferḥ, ama i lqerḥ ! Nniɣ-ak, argaz terna tmettut werǧin ad yaf iman-is. Zik-zik i iɣelli, teƫƫaǧǧa-t tezmert akken i t-teǧǧa lbaraka. Argaz terna tmettut ur yeƫƫaf ara talwit ula deg uẓekka. Ma yesɛa amzun ur yesɛa ara, daɣen ma yeṛwa ur yeṛwa ara. Xali-k meskin d tmettut-is, tɣurr-iten ddunit. Diri-ten !

_ Ihi i-mi teẓriḍ akka diri-ten, acimi ar iyi-tceggɛeḍ ɣur-sen armi d Lzayer ? Deg tallit am ta !

Thuzz aqerru-s, terna-yas-d :

_ Ihi ur t-yuɣ wara ? Yerna urgaɣ-t s yir targit, yerna nek tirga-w teffɣent !

D tideƫ ayen i turga yella : d Redwan, mmi-s n gma-s, qqaren yeffeɣ d aremmaɣ.


ẓer uṭṭun annegaru n tesγunt ayamun :

http://www.ayamun.com/Juillet2008.htm


Awal n Dahbia Abrous igerrzen nezzeh γef wungal-agi ẓer dagi :

Abrous Dahbia


Adiwenni d Aεmar Mezdad :

Adiwenni γef ass-nni

Aucun commentaire: